آموزش اجرای سیستم نظارت تصویری مبتنی بر هوش مصنوعی برای تابلوهای برق و تجهیزات الکترونیکی
مقدمه
در صنعت برق، تابلوهای برق، کلیدها، فیوزها، و تجهیزات توزیع انرژی نیاز به نظارت مداوم برای جلوگیری از بروز حوادث خطرناک دارند. با استفاده از هوش مصنوعی بینایی ماشین (Visual AI) می‌توان سیستم‌هایی ایجاد کرد که به‌صورت خودکار وضعیت تجهیزات را ارزیابی کرده، ایرادات را تشخیص دهند و حتی به‌صورت پیشگیرانه هشدار صادر کنند.
در این مقاله، به‌صورت کامل نحوه راه‌اندازی یک سیستم نظارتی تصویری هوشمند برای تابلوهای برق را آموزش خواهیم داد که با ابزارهای نسبتاً ارزان قابل اجراست و برای بازار ایران مناسب است.
بخش اول: چرا نظارت تصویری بر تابلو برق؟
✅ کاهش خطرات آتش‌سوزی
✅ تشخیص سریع فرسودگی و نشتی
✅ ارزیابی صحت اتصالات، فیوزها و کلیدها
✅ گزارش‌گیری دقیق از عملکرد روزانه و هفتگی
✅ امکان اتصال به سیستم‌های هوشمند شهری یا صنعتی
بخش دوم: ابزارهای لازم برای اجرای پروژه
سخت‌افزار موردنیاز:
-
دوربین حرارتی یا دوربین RGB با کیفیت بالا (حداقل Full HD)
-
برد هوشمند مثل Raspberry Pi یا Nvidia Jetson Nano
-
سنسور دما (اختیاری)
-
کابل شبکه یا ماژول WiFi برای ارسال داده‌ها
نرم‌افزار موردنیاز:
-
سیستم‌عامل Linux یا Raspberry OS
-
کتابخانه‌های هوش مصنوعی:
-
TensorFlow یا PyTorch
-
OpenCV برای بینایی ماشین
-
YOLOv8 یا Faster R-CNN برای تشخیص اشیاء
-
-
داشبورد گرافیکی: Node-RED یا Grafana برای مشاهده اطلاعات
بخش سوم: آموزش نصب سیستم
-
نصب دوربین روی تابلو برق
محل نصب باید طوری باشد که کل فضای داخل تابلو را پوشش دهد. زاویه باید ثابت باشد. -
نصب برد هوشمند
برد باید در محفظه‌ای امن و با تهویه مناسب نصب شود. -
اجرای کد AI
با آموزش مدل YOLO یا استفاده از مدل آماده، تشخیص موارد زیر ممکن می‌شود:-
سوختگی کلید یا سیم
-
وجود ذرات غبار یا روغن
-
افتادن یک فیوز یا خرابی مکانیکی
-
باز بودن در تابلو به‌طور غیرمجاز
-
-
ارسال اطلاعات به داشبورد
از طریق MQTT یا REST API داده‌ها به پنل مدیریتی ارسال شده و تحلیل می‌شوند.
بخش چهارم: نمونه خروجی‌ها
-
نمودار حرارتی لحظه‌ای دمای داخل تابلو
-
ثبت هشدارهایی مثل: "کلید F3 بیش از حد گرم شده است."
-
عکس لحظه‌ای از موقعیت تابلو برای بررسی از راه دور
-
پیامک یا نوتیفیکیشن برای کاربران مسئول
بخش پنجم: کاربردهای پروژه در ایران
✅ نیروگاه‌ها و پست‌های برق
✅ کارخانه‌ها و صنایع تولیدی
✅ ساختمان‌های هوشمند و هتل‌ها
✅ دیتا سنترها
✅ ایستگاه‌های مترو و راه‌آهن
تحلیل: فرصت رشد برای کسب‌وکارهای ایرانی
-
استارتاپ‌هایی که در زمینه هوش مصنوعی فعالیت می‌کنند می‌توانند با اجرای چنین پروژه‌هایی به بازار صنعت برق وارد شوند.
-
تولیدکنندگان تابلو برق داخلی می‌توانند نسخه‌های هوشمند با ماژول AI عرضه کنند.
-
برای صادرات این فناوری به کشورهای منطقه (مانند عراق، افغانستان، عمان)، بازار بسیار مساعدی وجود دارد.
✅ نتیجه‌گیری
با اجرای یک پروژه ساده ولی قدرتمند از ترکیب AI + برق + IoT می‌توان تحولی واقعی در ایمنی، بهره‌وری و صرفه‌جویی در مصرف انرژی ایجاد کرد. ایران به دلیل داشتن صنایع بزرگ و زیرساخت وسیع، فضای مناسبی برای رشد چنین پروژه‌هایی دارد.