خانه مجله برقام جدید ترین مطالب فناوری‌های نوین

 مقدمه

هوش مصنوعی مولد (Generative AI) اکنون نه‌تنها متنی یا تصویری تولید می‌کند، بلکه پا را فراتر گذاشته و وارد حوزه مهندسی الکترونیک و طراحی مدار شده است. ابزارهایی که قادرند بر اساس یک دستور ساده مانند «طراحی مدار تقویت‌کننده صدای با ورودی میکروفون» نه‌تنها دیاگرام مدار، بلکه لیست قطعات و تحلیل عملکرد را در چند ثانیه تحویل دهند، در حال گسترش هستند. این تکنولوژی می‌تواند انقلاب بعدی در صنعت برق و الکترونیک ایران باشد.

 مزایای کلیدی AI مولد در طراحی مدار

• سرعت طراحی فوق‌العاده بالا: پروژه‌هایی که قبلاً ماه‌ها زمان می‌برد، حالا در چند دقیقه انجام می‌شوند.

• کاهش خطاهای انسانی: سیستم به‌صورت هوشمند اتصالات اشتباه، تداخل مسیر و ناسازگاری قطعات را تشخیص می‌دهد.

• ایده‌های نوآورانه غیرمنتظره: مدل‌ با تحلیل میلیارها مدار، طراحی‌هایی فراتر از خلاقیت بشر ارائه می‌دهد.

• مربی هوشمند برای مبتدیان: به دانشجویان و تازه‌واردها کمک می‌کند تا بدون تجربه زیاد، مدار طراحی کنند.

 نمونه‌های واقعی و پروژه‌های برجسته

• ChipGen (OpenAI + TI): طراحی IC برای پردازش سیگنال صوتی

• دانشگاه KAIST (کره جنوبی): برد کنترل باتری خودرو برقی با ۱۲٪ کارایی بالاتر از نمونه دست‌ساز

• AutoCircuits.ai: پلتفرم مبتنی بر متن که مدار را از روی دستور طراحی می‌کند

• ابزارهایی مثل DeepPCB و Google CircuitsML به‌زودی به‌صورت متن‌باز منتشر خواهند شد

 دلیلی برای ورود ایران به این رقابت

• کاهش وابستگی به طراحی خارجی

• شتاب در آموزش مهندسی برق و الکترونیک

• ایجاد ابزار بومی و فارسی‌زبان

• صنعت‌سازی مدارات تخصصی و ارزان‌قیمت برای بازار داخلی

 چالش‌ها

• اعتماد به مدارهای AI در کاربردهای حساس (فضایی، پزشکی)

• «جعبه سیاه» بودن مدل‌ها و عدم شفافیت در منطق طراحی

• نیاز به تولید داده (مدارهای بومی) برای آموزش

• نیاز به زیرساخت سخت‌افزاری (مانند GPU برای آموزش مدل)

 شروع با ابزارهای عملی

• AutoCircuit.ai

• DeepPCB

• YOLO & OpenCV برای تشخیص ساختار مدار

• برد NVIDIA Jetson Nano یا Raspberry Pi برای پردازش لبه (Edge Processing)

 چشم‌انداز آینده

• ادغام Generative AI با تولید خودکار بردها (Pick & Place و PCB چاپ سه‌بعدی)

• استفاده از Digital Twin برای شبیه‌سازی کامل مدار در زمان واقعی

• کاربرد در طراحی تراشه برای بازار بومی یا حتی صادرات طراحی‌ها

 جمع‌بندی

هوش مصنوعی مولد در حوزه طراحی مدارها، نه یک ابزار کمکی، بلکه یک تحول بنیادین فناوری است. ایران اگر با برنامه‌ریزی و آموزش دقیق وارد این حوزه شود، می‌تواند در مسیر جهانی‌سازی صنعت طراحی مدار قرار بگیرد—بی‌نیاز از تکیه‌ بر ابزارهای خارجی.